Jaskinie i podziemne trasy turystyczne
Jaskinia to naturalna powstała, pusta przestrzeń w skale. Istotne jest to, iż owe rozmiary dają możliwość jej penetracji przez człowieka. Najczęściej występują jaskinie krasowe, grawitacyjne, tektoniczne, lodowcowe, wietrzeniowo-erozyjne oraz pseudokrasowe. Polska nie należy do grupy tych krajów, gdzie występowanie jaskiń jest duże. Dlaczego? Przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż posiadamy nizinne ukształtowanie terenu, a także istnieje pokrycie sporych powierzchni kraju osadami pochodzenia polodowcowego. Pomimo tego w naszym kraju odkryto około 1300 jaskiń, lecz w większości są one dość małe powierzchniowo. Dlatego też spośród dość sporej liczby jaskiń udostępnionych dla turystów jest tylko 19. W większości przypadków są to jaskinie kresowe a największa ich liczba znajduje się w Tatrach, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej czy Górach Świętokrzyskich. Największą jaskinią w Polsce jest Jaskinia Wielka Śnieżna w Tatrach Zachodnich, mająca 22 km długości i 824 metry głębokości.
Oto wykaz jaskiń udostępnionych dla ruchu turystycznego, przez które prowadzą szlaki turystyczne:
- Groty Mechowskie (Pomorze Gdańskie)
- Jaskinia Raj (Góry Świętokrzyskie)
- Jaskinia Ciemna (Ojcowski Park Narodowy)
- Jaskinia Łokietka (Ojcowski Park Narodowy)
- Jaskinia Nietoperzowa (Dolina Będkowska)
- Jaskinia Wierzchowska Górna (Dolina Kluczwody)
- Smocza Jama (Kraków)
- Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie (Masyw Śnieżnika)
- Jaskinia Radochowska (Góry Złote)
- Dziura (Dolina ku Dziurze - Tatry)
- Dziurawy Kamień (Karkonosze)
- Jaskinia Komonieckiego (Beskid Mały)
- Jaskinia Malinowska (Beskid Śląski)
- Jaskinia Mroźna (Dolina Kościeliska - Tatry)
- Jaskinia Mylna (Dolina Kościeliska - Tatry)
- Jaskinia Obłazkowa (Dolina Kościeliska - Tatry)
- Jaskinia Raptawicka (Dolina Kościeliska - Tatry)
- Smocza Jama (Wąwóz Kraków - Tatry)
- Zimna Dziura (Beskid Wyspowy)
Oprócz jaskiń istnieją również inne podziemne trasy turystyczne, czyli kopalnie, obiekty militarne, piwnice i składy kupieckie. Podziemia te zwane są antropogenicznymi, czyli stworzonymi przez człowieka. Do zabytkowych kopalni, które możemy zwiedzić zaliczają się: Kopalnia Soli "Wieliczka", Podziemie kredowe w Chełmie, Neolityczne Kopalnie Krzemienia w Krzemionkach Opatowskich, Sztolnia w Jarmucie, Zabytkowa Kopalnia "Ignacy" w Rybniku, Skansen Górniczy "Królowa Luiza" w Zabrzu, Kopalnia Soli "Bochnia", Sztolnia "Czarnego Pstrąga" w Tarnowskich Górach, Kopalnia soli w Kłodawie, Kopalnia złota "Aurelia" w Złotoryi, Sztolnie Kowary, Kopalnia uranu w Kletnie, Kopalnia złota w Złotym Stoku, Kopalnia "Silberloch", Kopalnia węgla "Nowa Ruda" oraz Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach.
Obiekty militarne dostępne turystom to: Twierdza Kostrzyn, Międzyrzecki Rejon Umocnień, Podziemia Fortu IV Twierdzy Toruń, Podziemia Twierdzy Osowiec, Fort "Legionów" w Warszawie, Twierdza Kłodzko, Podziemia Zamku Książ oraz Podziemia we Włodarzu.
Można zwiedzić następujące piwnice kupieckie: Piwnice Rzeszowskie, Piwnice Jarosławskie, Trasa 1000-lecia Państwa Polskiego w Kłodzku, Lochy Sandomierskie oraz Podziemia Opatowskie.