Jaskinie w Tatrach

Na obszarze polskich Tatr znajduje się około 650 jaskiń, z czego ponad 250 leży na terenie Doliny Kościeliskiej. Niemal wszystkie jaskinie zlokalizowane są w skałach osadowych Tatr Zachodnich. Swoje powstanie zawdzięczają w głównej mierze dobrze rozwiniętym w skałach wapiennych zjawiskom krasowym. Przypomnijmy, że polegają one na rozpuszczaniu skał przez wodę zawierającą dwutlenek węgla.

Największe jaskinie Tatr Zachodnich są jednocześnie największymi w całych Tatrach. Cztery spośród nich mają długość ponad 10 km. Są to: Wielka Śnieżna (23,6 km), Śnieżna Studnia (11,7 km), Wysoka Za Siedmioma Progami (11,66 km) i Miętusia (10,5 km). Należy przy tym podkreślić, że cztery jaskinie wyróżniają się deniwelacją (różnica wysokości między najwyższym a najniższym punktem) ponad 500 m. Prym wiedzie Wielka Śnieżna (deniwelacja 824 m), tuż za nią znajduje się Śnieżna Studnia (759 m) oraz Bańdzioch Kominiarski (562 m) i Mała w Mułowej (538 m).

Oczywiście nie sposób opisać wszystkie jaskinie tatrzańskie, z tego też powodu skupimy się jedynie na najistotniejszych. Niewątpliwie najważniejszą, najgłębszą i największą jaskinią jest Wielka Śnieżna. Jej otwory znajdują się w górnej części Doliny Małej Łąki i dolinki Litworowej. Co ciekawe, liczy aż pięć niezależnych wejść: otwór Śnieżna, Nad Kotlinami, Jasny Awen, Wielka Litworowa i Wilcza, położonych na wysokości od 1672 do 1906 m n.p.m. Cechą charakterystyczną są wąskie i bardzo stromo opadające korytarze, połączone ze sobą poziomymi odcinkami i głębokimi studniami. Dochodzą o tego aktywne cieki wodne, które tworzą w jaskini liczne wodospady i jeziorka. W tych ostatnich nurkowano kilkakrotnie. Ostatnio miało to miejsce 10 lat temu i udało się osiągnąć głębokość 7 m.

Drugą największą jaskinią jest Śnieżna Studia, położona w Dolinie Małej Łąki w Tatrach Zachodnich. Posiada dwa otwory położone na wysokości 1748 i 1756 m n.p.m. Jedyna jaskinia typu gouffre, której początkowe partie stanowią ciąg studni połączonych ze sobą niewielkimi poziomymi odcinkami. Dalej następuje rozległe piętro, łączące się z kolejnymi studniami, kończącymi się w większości zalanymi wodą syfonami. Cechą charakterystyczną Śnieżnej Studni są interesujące formy lodowe, uznawane przez specjalistów za najładniejsze wśród wszystkich występujących w jaskiniach tatrzańskich.

Trzecią pod względem długości jest jaskinia Za Siedmioma Progami. Jeszcze do niedawna była uznawana za największą polską jaskinię. Posiada siedem otworów wejściowych, ale niestety pracownicy Tatrzańskiego Parku Narodowego nie zezwalają na jej penetrację. Być może jest to związane z wyjątkowo wysokim stopniem trudności, gdyż rozległe studnie sąsiadują tutaj z bardzo wąskimi i ciasnymi przejściami.

Na uwagę zasługuje także jaskinia Bielska, znajdująca się na Słowacji. Ma 1275 m długości, a deniwelacja wynosi 112 m. Można się do niej dostać bezpośrednim autobusem z Zakopanego. Jest bardzo chętnie odwiedzana przez turystów, bowiem wyróżnia się niespotykanymi nigdzie indziej stalaktytami i stalagmitami. Ich najlepszym przykładem jest "Wieża z Pizy"- ponad dwumetrowy stalagmit z tarasowymi, kalcytowymi naciekami. Znajdują się tu także kolorowe nacieki, czyste jeziora oraz wyrzeźbione przez wodę figurki.

Jaskinie w Tatrach powstały w większości w skałach osadowych, zaledwie kilka występuje w granitowych. Istnieją także jaskinie lodowe (np. Lodowa Litworowa, Lodowa w Ciemniaku, Lodowa Mułowa). Wydaje się jednak, że największą atrakcją jaskiń jest możliwość nieustannej penetracji i odkrywania kolejnych podziemnych przejść łączących wewnątrzgórskie studnie.