Miejsce pamięci kultury Cygańskiej

Muzeum Okręgowe w Tarnowie jest działającą od wielu lat placówką zarówno naukową jak i edukacyjną. Muzeum skupia kilka innych ośrodków muzealnych, które ulokowane są na terenie miasta Tarnów, jak i w okolicznych miejscowościach. Obecnie na Muzeum Okręgowe w Tarnowie składa się dziewięć oddziałów, z których każdy przyjął na siebie inne zadania oraz formy działalności.

Muzeum Etnograficzne posiada swoją siedzibę w Tarnowie przy ulicy Krakowskiej 10. Oddział ten powstał po latach gromadzenia w obecnym gmachu głównym tarnowskiego muzeum pozostałości działalności kulturalnej przede wszystkim środowisk cygańskich. Te zabytki kultury materialnej zdobywano już od 1957 roku, natomiast w 1976 muzeum wyodrębniło oddzielny dział przeznaczony na tego typu znaleziska. Ostatecznie w roku 1984, po objęciu przez władze muzeum odrestaurowanego budynku, utworzono tam osobny Oddział Etnograficzny Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Siedzibą Oddziału Etnograficznego jest XVIII-wieczny zajazd podmiejski, zbudowany na planie prostokątnym, pokryty gontowym, łamanym dachem. Obecnie budynek jest parterowy.

Oddział Etnograficzny prezentuje obecnie jedną wystawę stałą, pod tytułem "Cyganie. Historia i kultura". Stanowi ona pierwszą i jedyną jak dotąd w Polsce wystawę stałą, której celem jest przedstawienie historii oraz pozostałości kulturowych Romów. Podziwiać można tutaj nie tylko przyrządy domowe, ale także te związane z, jakże charakterystyczną cechą Cyganów, podróżowaniem. W zbiorach znajduje się również całkiem spora kolekcja dokumentów. Na podwórzu budynku muzealnego znajduje się ekspozycja sezonowa przedstawiająca oryginalne cygańskie wozy taborowe.

Oddział Etnograficzny tarnowskiego muzeum chętnie również wychodzi do społeczności miasta, a przy okazji również zachęca do przyjazdu w te regiony licznych turystów. Corocznie organizowane są tutaj cztery imprezy cykliczne o różnej tematyce. Jedną z nich jest "Tabor Pamięci Romów", czyli kilkudniowa wycieczka cygańskimi wozami taborowymi. Po drodze uczestnicy mogą zwiedzić miejsca związane z wojenną martyrologią Cyganów. Impreza kończy się zawsze w miejscowości Szczurowa przy zbiorowej mogile pomordowanych Romów.